Mô hình Cynefin là gì? Có phải mọi quyết định đều chỉ cần phân tích là đủ?

Recommended for you

Cynefin framework là gì?

Cynefin framework là một mô hình tư duy và ra quyết định do Dave Snowden (IBM, sau này là Cognitive Edge) phát triển vào cuối những năm 1990. Từ "Cynefin" trong tiếng Wales có nghĩa là “nơi chốn” hoặc “bối cảnh quen thuộc”, nhấn mạnh rằng mọi quyết định đều phụ thuộc vào ngữ cảnh.

Mục đích chính của Cynefin là giúp lãnh đạo, quản lý và tổ chức nhận diện bản chất của vấn đề/hệ thống mà họ đang đối mặt, từ đó chọn cách tiếp cận và hành động phù hợp.

5 miền trong Cynefin framework

Cynefin chia vấn đề thành 5 miền (domains):

1. Clear hoặc Obvious (Rõ ràng / Đơn giản)

Quan hệ nhân - quả rõ ràng, có quy tắc chuẩn.
Giải pháp: Sense → Categorize → Respond (Nhận biết → Phân loại → Đáp ứng).
Ví dụ: Quy trình kế toán chuẩn, luật giao thông.

2. Complicated (Phức tạp nhưng giải được)

Có nhiều yếu tố, cần chuyên môn hoặc phân tích để tìm giải pháp đúng.
Quan hệ nhân - quả có tồn tại, nhưng phải điều tra mới thấy.
Giải pháp: Sense → Analyze → Respond (Nhận biết → Phân tích → Đáp ứng).
Ví dụ: Chẩn đoán bệnh, thiết kế kỹ thuật.

3. Complex (Phức tạp thích ứng)

Quan hệ nhân - quả chỉ có thể hiểu sau khi sự việc diễn ra (retrospective).
Hệ thống mang tính động, nhiều yếu tố tương tác khó đoán.
Giải pháp: Probe → Sense → Respond (Thử nghiệm → Quan sát → Đáp ứng).
Ví dụ: Thị trường tài chính, văn hóa tổ chức.

4. Chaotic (Hỗn loạn)

Không có quan hệ nhân - quả rõ ràng.
Ưu tiên hàng đầu: Hành động nhanh để thiết lập lại trật tự.
Giải pháp: Act → Sense → Respond (Hành động → Quan sát → Đáp ứng).
Ví dụ: Khủng hoảng khẩn cấp, thiên tai, tấn công mạng.

Chú ý:

Governing constraints (Ràng buộc quản trị hoặc: ràng buộc điều hành/kiểm soát) là những giới hạn nhằm kiểm soát, duy trì trật tự và giảm rủi ro.
Enabling constraints (Ràng buộc trao quyền hoặc: ràng buộc tạo điều kiện/khuyến khích) là những giới hạn nhưng lại tạo không gian sáng tạo, thúc đẩy hợp tác và đổi mới.
Exaptive (Ngoại thích nghi hoặc Thích nghi ngoài dự kiến) là hiện tượng một đặc điểm/vật thể ban đầu phát triển để phục vụ một mục đích nhất định, nhưng sau đó lại được tận dụng cho một mục đích hoàn toàn khác. Ví dụ: Công nghệ GPS ban đầu được quân đội Mỹ phát triển để điều hướng → sau này lại trở thành công cụ cho hàng loạt ứng dụng dân sự (Google Maps, Grab, Uber).

5. Disorder (Hỗn độn / Chưa xác định)

Trạng thái khi chưa biết vấn đề thuộc miền nào.
Con người có xu hướng áp dụng cách quen thuộc (có thể sai).
Nhiệm vụ: Phân loại vấn đề sang miền thích hợp.

Ứng dụng của Cynefin

Quản lý & Lãnh đạo: Chọn phong cách lãnh đạo, mức độ kiểm soát hoặc trao quyền.
Chiến lược & Đổi mới: Xác định nên theo quy trình chuẩn, phân tích chuyên sâu, hay thử nghiệm linh hoạt.
Ra quyết định trong khủng hoảng: Hành động nhanh trong hỗn loạn, sau đó điều chỉnh.
Giáo dục & Nghiên cứu: Giúp hiểu sự khác biệt giữa kiến thức chắc chắn và môi trường phức tạp.

Sơ đồ minh họa Cynefin framework với 5 miền ra quyết định:

Obvious (Rõ ràng) – dùng quy tắc chuẩn.
Complicated (Phức tạp) – cần phân tích, chuyên môn.
Complex (Phức tạp thích ứng) – thử nghiệm, học hỏi dần.
Chaotic (Hỗn loạn) – hành động nhanh để lập lại trật tự.
Disorder (Chưa xác định) – chưa rõ thuộc miền nào.

Tóm lại: Cynefin framework giúp ta không dùng một công cụ cho mọi tình huống, mà chọn cách tiếp cận theo bối cảnh.

A A A A

Nguồn

{content}

Cynefin framework,Cynefin là gì,bối cảnh quyết định,miền hỗn loạn Cynefin,quyết định phức tạp,mô hình ra quyết định,ra quyết định trong hỗn loạn,framework quản lý phức tạp,vùng phức tạp Cynefin,framework tổ chức lãnh đạo,

Popular Posts

info@tigosolutions.com

Online support: m.me/tigogroup

VPĐD: 16, phố Trần Quốc Vượng, Q. Cầu Giấy, Hà Nội

Chi nhánh 1: T-Sol Building, TT1 Kiều Mai, Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội

Chi nhánh 2: T12, công viên phần mềm, 2 - Quang Trung, thành phố Đà Nẵng.

SỨ MỆNH CỦA CHÚNG TÔI:

Hướng tới giá trị đích thực
Đồng hành cùng khách hàng
Rút ngắn thời gian về đích
Biến thách thức thành cơ hội
Đổi mới, sáng tạo để bứt phá
Phát triển nhanh, năng động và thích ứng linh hoạt trong mọi hoàn cảnh.

Tại sao cần tinh gọn (Lean)?

Tinh gọn để buông bỏ những thứ không thiết yếu
Tinh gọn để nhường chỗ cho sáng tạo
Tinh gọn để uyển chuyển
Tinh gọn để kết thúc nhanh một thất bại
Tinh gọn để đi xa hơn
Tinh gọn để thích ứng

Tám chữ quý "HƠN VÀNG" cho năm mới 2025

Thái độ hơn trình độ
Linh hoạt hơn kiên định
Thay đổi đúng lúc hơn cố chấp đúng sai
Thích nghi hơn hoàn hảo
Đúng thời điểm hơn đúng cách
Uyển chuyển hơn áp đặt
Sáng tạo hơn lặp lại
Điều chỉnh hơn đối đầu

Mô hình Cynefin là gì? Có phải mọi quyết định đều chỉ cần phân tích là đủ?
Bài viết chưa công bố

Bài gần đây

Từ khóa

Mô hình Cynefin là gì? Có phải mọi quyết định đều chỉ cần phân tích là đủ?

Cynefin framework là gì?

5 miền trong Cynefin framework

1. Clear hoặc Obvious (Rõ ràng / Đơn giản)