Lý thuyết con nhím và sự lựa chọn "platform" lý tưởng cho chuyển đổi số doanh nghiệp
Last updated: July 24, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 01 Aug 2022
20 bài học kinh nghiệm rút ra từ Tam Quốc Diễn Nghĩa 683 - 12 Jul 2023 Vì sao ngày càng nhiều dự án phần mềm thất bại? 430
- 19 Aug 2024 Kiểm toán công nghệ thông tin (IT Audit) - Nghề mới mẻ ở Việt Nam 320
- 01 Sep 2023 "Data steward" là gì? 263
- 05 Aug 2024 Giải mã 10 sai lầm về quản lý thay đổi 253
- 20 Dec 2022 Bài học quản lý nhân sự từ một trận chung kết bóng đá 222
- 08 Apr 2024 Hiệu ứng Matthew: Tác động và Ứng dụng trong Chuyển đổi Số và Công nghệ tại Việt Nam 157
- 12 Jul 2021 Để chuyển đổi số, cần “bẻ gãy” (disrupt) trong tư duy 150
- 01 Aug 2022 Bí quyết số 1 cho doanh nghiệp 4.0 với 10 chiến lược phát triển năng lực nhân sự CNTT 120
- 08 Aug 2019 10 lý do tại sao việc sử dụng và vận hành phần mềm điều hành doanh nghiệp không được hiệu quả 79
- 13 Feb 2025 Case Study: Áp Dụng PMP Trong Dự Án Triển Khai Odoo Cho Doanh Nghiệp Logistics 60
- 07 Mar 2023 Google Maps: Bài Học Tỷ Đô Từ Một Ứng Dụng Miễn Phí 25
- 26 Mar 2025 Từ điển tất cả các chức danh trong lĩnh vực CNTT và Chuyển Đổi Số 11
Bài viết của tác giả Sergio Rio trên tech blog https://sergiorio.tech
Các công ty thành công đã áp dụng Khái niệm Con Nhím (Hedgehog Concept) như thế nào vào việc triển khai nền tảng công nghệ quy mô doanh nghiệp?
Hãy cùng bàn về điều lớn nhất mà tôi rút ra từ kinh nghiệm hợp tác với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp trong việc triển khai các nền tảng công nghệ nhằm thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Cáo và nhím
Một ngụ ngôn Hy Lạp cổ đại của nhà thơ Archilochus viết: “Con cáo biết nhiều điều, nhưng con nhím biết một điều lớn lao.” Triết gia Isaiah Berlin đã áp dụng ngụ ngôn này vào thế giới hiện đại trong bài tiểu luận “Con Nhím và Con Cáo” năm 1953, chia con người thành hai kiểu: cáo và nhím.
Ông lập luận rằng cáo theo đuổi nhiều mục tiêu cùng lúc, dẫn đến tư duy phân tán và thiếu tập trung, rốt cuộc không đạt được gì đáng kể. Ngược lại, nhím đơn giản hóa thế giới và tập trung vào một tầm nhìn bao quát duy nhất – và cuối cùng họ đạt được điều đó.
Trong cuốn sách kinh điển “Từ Tốt đến Vĩ đại” (Good to Great, 2001), Jim Collins đã phát triển ý tưởng rằng các tổ chức thành công học được nghệ thuật đơn giản hóa như một con nhím: tạo ra trọng tâm rõ ràng, xác định một điều mà họ làm tốt nhất – đó chính là Khái niệm Con Nhím (Hedgehog Concept) của họ.
Một nền tảng công nghệ quy mô doanh nghiệp là xương sống của hoạt động và tương tác với khách hàng của công ty. Giống như nhím, các công ty biết cách đơn giản hóa thế giới và tập trung vào một tầm nhìn bao quát duy nhất, áp dụng Khái niệm Con Nhím vào nền tảng công nghệ, đã đạt được hiệu suất vượt trội và tăng trưởng bền vững.
Lợi thế cạnh tranh hay hố chôn giá trị?
Được thúc đẩy bởi làn sóng từ Y2K và những lời hứa từ tái thiết kế quy trình kinh doanh (BPR), các công nghệ ERP đã phát triển vượt bậc và mở rộng thành các ứng dụng doanh nghiệp có thể cấu thành linh hoạt. Ngoài các chức năng ERP cơ bản, các nền tảng hiện đại còn tích hợp quản lý quan hệ khách hàng (CRM), chuỗi cung ứng (SCM), và quản lý nguồn nhân lực (HCM).
Khi được thiết kế, tích hợp và triển khai tốt, những nền tảng này trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng và sáp nhập & mua lại (M&A), đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho cải tiến liên tục. Không có gì ngạc nhiên khi thị trường ứng dụng doanh nghiệp toàn cầu tiếp tục tăng trưởng – từ 238,36 tỷ USD năm 2020 lên đến dự kiến 527,40 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm (CAGR) là 8,2% [2].
Tuy nhiên, bạn hẳn đã nghe hoặc đọc nhiều câu chuyện kinh dị về các dự án công nghệ quy mô lớn thất bại. Có thể bạn đã từng trải qua nếu đã có thời gian làm việc trong môi trường doanh nghiệp.
Lý do thất bại thì nhiều vô kể: quản lý dự án kém, sự cố công nghệ, tái thiết kế quy trình tệ, không có quản trị thay đổi tổ chức, ước tính sai chi phí, không đo lường được giá trị, v.v. Tất cả để lại hậu quả là cơ hội bị lãng phí, danh tiếng bị tổn hại, và những vụ kiện kéo dài – không cần nêu tên công ty ở đây.
Dù vậy, vẫn có vô số câu chuyện thành công ít được truyền thông nhắc tới nhưng đã chứng minh được giá trị của nền tảng công nghệ doanh nghiệp xuất sắc. Ví dụ như Western Digital – hợp nhất ba công ty thành một; Grupo Bimbo – tăng doanh thu gấp 10 lần thông qua mở rộng quốc tế; Nestlé – tích hợp ba thực thể lớn Nestlé SA, Nestlé UK và Nestlé USA.
Họ đã áp dụng Khái niệm Con Nhím như thế nào vào các nền tảng công nghệ của mình?
Hãy cùng tôi chia sẻ điều lớn nhất tôi rút ra từ kinh nghiệm hợp tác với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp ở châu Mỹ và châu Âu trong việc thiết kế và triển khai các nền tảng công nghệ phục vụ tăng trưởng bền vững.
“Con cáo biết nhiều điều, nhưng con nhím biết một điều lớn lao.” – Archilochus
Không chỉ là công nghệ – mà là cách bạn sử dụng công nghệ đó
Dù bạn kinh doanh trong lĩnh vực nào, ba yếu tố then chốt Con người – Quy trình – Công nghệ sẽ quyết định thành – bại. Nó nhắc nhở chúng ta rằng thay đổi không bao giờ diễn ra trong một ngăn riêng lẻ, mà luôn ảnh hưởng đến nhiều mặt trong tổ chức – dù bạn có chủ định hay không.
Quá thường xuyên, các nỗ lực chuyển đổi doanh nghiệp chỉ tập trung vào công nghệ hoặc quy trình mà phớt lờ yếu tố con người.
Con người là những người hiện thực hóa tầm nhìn của công ty. Họ là người ra quyết định và hành động. Họ cần hiểu điều gì đang chờ họ ở phía trước, vai trò của họ trong trạng thái tương lai mong muốn, và cần được hỗ trợ để phát triển kỹ năng, kiến thức và năng lực.
Tôi đã học được rằng: xây dựng văn hóa chấp nhận thay đổi là nhân tố nhân đôi hiệu quả theo cấp số mũ. Khi có đủ sự an toàn tâm lý để mọi người có thể nói lên suy nghĩ mà không sợ hậu quả tiêu cực, tổ chức sẽ dễ dàng xác định những rào cản tiềm ẩn và vượt qua chúng trước khi chúng xảy ra.
Tái thiết kế quy trình kinh doanh và cạm bẫy thường gặp
Quy trình kinh doanh giúp nhóm thực hiện công việc đúng cách. Tái thiết kế quy trình (BPR) là thay đổi mang tính đột phá, tập trung lại giá trị cốt lõi vào nhu cầu khách hàng, loại bỏ các công việc không tạo giá trị, tái tổ chức thành nhóm chức năng chéo chịu trách nhiệm đầu cuối, đơn giản hóa, tiêu chuẩn hóa và tự động hóa.
Công nghệ sẽ làm điều bạn yêu cầu – nhưng cần tránh các cạm bẫy phổ biến sau:
- Tái tạo bánh xe: Lãng phí thời gian và nguồn lực vào việc sáng tạo quy trình “mới lạ” trong khi đã có sẵn các giải pháp tốt ngoài thị trường.
- Hội chứng bông tuyết: Tin rằng một số quy trình hoặc bộ phận là “độc nhất”, từ đó tùy biến phần mềm quá mức dẫn đến giải pháp khó duy trì và kém hiệu quả.
- "Chúng tôi là Borg, kháng cự là vô ích": Chuẩn hóa quá mức, bỏ qua nhu cầu hợp lý của từng đơn vị kinh doanh và có nguy cơ phá hỏng giá trị.
Áp dụng Khái niệm Con Nhím vào nền tảng công nghệ doanh nghiệp
Cách tiếp cận đúng là tập trung nhóm vào sản phẩm công nghệ và mục tiêu kinh doanh, đồng thời bám sát tầm nhìn bao quát từ Khái niệm Con Nhím [3]:
- Điều gì khiến con người trong tổ chức bạn thật sự đam mê?
- Tổ chức của bạn làm gì tốt hơn bất kỳ ai?
- Nguồn tạo ra lợi nhuận bền vững của bạn là gì?
Trong quá trình thiết kế và xây dựng nền tảng, sẽ có nhiều quyết định “xây hay mua” – tức là nên phát triển nội bộ hay mua ngoài. Những quyết định này mang tính chiến lược và ảnh hưởng đến chi phí, khả năng mở rộng, đổi mới và vị thế cạnh tranh.
Hãy kiến trúc một nền tảng kết hợp giữa các giải pháp doanh nghiệp sẵn có đáng tin cậy và có thể cấu hình (đừng phát minh lại bánh xe), với các hệ thống linh hoạt thể hiện sự khác biệt và đổi mới – phản ánh DNA và tài sản trí tuệ của công ty bạn.
Giải sớm các vấn đề khó – như hình dung trạng thái đích và điểm khởi đầu – rồi xây dựng quy trình có thể lặp lại, bạn sẽ nhanh chóng xây dựng được niềm tin, giảm rủi ro và tiết kiệm chi phí. Đây là một hành trình, không phải đích đến tức thời.
Tập trung vào một tầm nhìn bao quát
Nếu công ty bạn đang bắt đầu xây dựng nền tảng công nghệ doanh nghiệp, đừng như cáo – đừng theo đuổi quá nhiều mục tiêu cùng lúc.
Hãy như nhím – kiên định với một tầm nhìn lớn, tập trung, thực tế, và theo đuổi sự xuất sắc. Hãy đưa cả lãnh đạo và nhân viên đi cùng trong hành trình dài này.
Dù công ty bạn không xuất hiện nhiều trên báo chí, bạn vẫn có thể là một minh chứng thành công điển hình cho giá trị của nền tảng công nghệ doanh nghiệp vững mạnh.
- [1] - The Hedgehog and the Fox
- [2] - Thống kê thị trường ứng dụng doanh nghiệp đến năm 2030
- [3] - “Từ Tốt đến Vĩ Đại,” Jim Collins, 2001
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
