Ngoại thích nghi (Exaptive) là gì?
Published on: September 03, 2024
Last updated: September 03, 2025 Xem trên toàn màn hình
Last updated: September 03, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 31 Jul 2024
[Học tiếng Anh] "Virtuous circle" và "Vicious cycle" là gì? 1140 - 03 Dec 2023 [Học tiếng Anh] Thành ngữ thú vị trong tiếng Anh (phần 2) 902
- 07 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Not even close" là gì? 821
- 07 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Not even close" là gì? 821
- 26 Jan 2023 [Học tiếng Anh] Các cụm từ thú vị "ad-hoc", "quote unquote", "per se", "Status quo". 709
- 10 Sep 2023 Định luật Murphy giải thích tại sao chúng ta luôn gặp xui xẻo vào những lúc tưởng thuận lợi 671
- 01 Aug 2024 Giải thích ý nghĩa thành ngữ "Cá mè một lứa" và các thành ngữ tương tự trong tiếng Anh 668
- 14 Dec 2023 "Garbage in, garbage out" là gì? 665
- 04 Feb 2024 [Học tiếng Anh] "Second guess" là gì? 558
- 10 Sep 2024 [Học tiếng Anh] "Tick all the boxes" là gì? 550
- 03 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "North star" - Tại sao người Anh/Mỹ hay đề cập "ngôi sao phương bắc" trong các câu chuyện hàng ngày? 536
- 03 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "North star" - Tại sao người Anh/Mỹ hay đề cập "ngôi sao phương bắc" trong các câu chuyện hàng ngày? 536
- 03 Jul 2023 [Học tiếng Anh] "Square pegs in round holes" nghĩa là gì? 480
- 07 Aug 2023 Fubar là gì? 443
- 01 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "On cloud nine" - Trên chín tầng mây 433
- 12 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "What’s the difference between distributors and resellers? " - Phân biệt nhà phân phối với nhà bán lại? 420
- 06 Aug 2024 [Học tiếng Anh] "It sounds too good to be true" nghĩa là gì? 411
- 28 Dec 2023 "Watered-down version" và "Stripped-down version" là gì? 411
- 02 Sep 2023 [Học tiếng Anh] "One-trick pony" - ngựa con một mánh 409
- 22 Feb 2024 [Học tiếng Anh] "Mundane" nghĩa là gì? 398
- 01 Aug 2024 [Học tiếng Anh] "Hack" được hiểu như thế nào trong từng ngữ cảnh? 333
- 05 Sep 2023 Học tiếng Anh: Hiểu thế nào vè cụm từ "like for like" (L4L)? 309
- 01 Nov 2024 [Học tiếng Anh] "True facts true lines" nghĩa là gì? 301
- 06 Feb 2024 [Học tiếng Anh] Thành ngữ "Too many cooks spoil the broth" / Quá nhiều đầu bếp làm hỏng nước dùng 292
- 18 Jul 2023 [Học tiếng Anh] Tiếp cận bất khả tri "agnostic approach" là gì? 286
- 03 Apr 2024 [Học tiếng Anh] "Swiss army knife" là gì? 245
- 22 Mar 2023 Bootstrapping là gì? 243
- 24 Feb 2023 [Học tiếng Anh] Cross-cutting skills - Kỹ năng xuyên suốt 233
- 01 Jul 2023 [Học tiếng Anh] "Set it and forget it" - Tin tôi đi, cứ thế mà vận hành 233
- 06 Dec 2023 Practice khác với routine như thế nào? 216
- 05 Apr 2023 [Học tiếng Anh] The Prisoner's Dilemma in Software Development 212
- 03 Apr 2023 The Cold Start Problem and Network Effect /Khởi đầu nguội và hiệu ứng mạng 203
- 05 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Go with caveats" là gì? 199
- 01 May 2024 [Học tiếng Anh] "Boil the Ocean" - Tại sao nói "đun sôi đại dương" là việc làm lãng phí? 196
- 01 Aug 2023 [Học tiếng Anh] "To be very hip" - Rất là sành điệu 196
- 01 Aug 2023 [Học tiếng Anh] "To be very hip" - Rất là sành điệu 196
- 04 Nov 2023 [Học tiếng Anh] The "chicken and egg" problem/situation 193
- 19 Jan 2023 [Học tiếng Anh] DevOps: The IT Tale of the Tortoise and Hare (Chuyện thỏ và rùa trong thực tế) 185
- 03 Feb 2023 [Học tiếng Anh] "Virtual certainty" là gì? 132
- 03 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Pivot business'' (bẻ ghi) là gì? 112
- 05 Jan 2025 [Học tiếng Anh] "Badger" nghĩa là gì? 103
- 01 Oct 2024 [Học Tiếng Anh] "Minh Triết" trong tiếng Anh được hiểu như thế nào? 75
- 29 Dec 2024 Phí Phạm Không Phải Lúc Nào Cũng Xấu – Đây Là Lý Do Tại Sao! 58
- 22 Sep 2024 [Học tiếng Anh] "Smart people" khác với "Driven people" như thế nào? 49
- 06 Apr 2025 [Học Tiếng Anh] "Rule" và "Principle" khác nhau như thế nào? 44
- 10 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "Low-hanging fruit" nghĩa là gì? 42
- 02 Aug 2022 BVP (Billable Viable Product) là gì? 37
- 06 Dec 2025 Sức mạnh của phương pháp 30-for-30: Bạn đã bao giờ cam kết 30 ngày liên tục cho một mục tiêu? 26
- 20 Apr 2025 “3-point messaging rule” là gì? 25
- 30 Aug 2024 Friction points (điểm ma sát) là gì? 14
Từ “Exaptive” (trong bối cảnh khoa học tiến hóa, đổi mới sáng tạo, hoặc hệ thống phức hợp) thường được dịch sang tiếng Việt là:
- Ngoại thích nghi
- hoặc Thích nghi ngoài dự kiến
Giải thích ngắn gọn:
- Exaptation (danh từ) là hiện tượng một đặc điểm/vật thể ban đầu phát triển để phục vụ một mục đích nhất định, nhưng sau đó lại được tận dụng cho một mục đích hoàn toàn khác.
- Exaptive (tính từ) mô tả tính chất đó.
Ví dụ:
- Lông chim ban đầu tiến hóa để giữ ấm → sau này lại trở thành yếu tố quan trọng cho việc bay.
- Công nghệ GPS ban đầu được quân đội Mỹ phát triển để điều hướng → sau này lại trở thành công cụ cho hàng loạt ứng dụng dân sự (Google Maps, Grab, Uber).
Trong mô hình Cynefin Framework, exaptive được coi là cầu nối quan trọng giữa vùng hỗn loạn (chaotic domain) và vùng phức tạp (complex domain). Khi tổ chức rơi vào hỗn loạn, các quy tắc cũ không còn hiệu lực; đây chính là thời điểm cần những ý tưởng ngoài dự kiến để tái thiết lập trật tự. Exaptive đóng vai trò như một cơ chế khám phá: tận dụng những nguồn lực, tri thức hay công nghệ vốn được thiết kế cho mục tiêu ban đầu, nhưng lại “bất ngờ” mở ra giá trị mới trong bối cảnh khác.
Vai trò của exaptive trong Cynefin Framework:
- Khai phá hướng đi mới: Exaptive giúp tổ chức tìm ra lối thoát sáng tạo từ hỗn loạn sang phức tạp thay vì quay lại cách làm cũ.
- Khuyến khích thử nghiệm an toàn: Bằng cách tái dụng những ý tưởng có sẵn, tổ chức có thể giảm chi phí thử nghiệm nhưng vẫn tạo ra giá trị mới.
- Tạo điều kiện cho đổi mới đột phá: Các khám phá exaptive thường dẫn đến những giải pháp bất ngờ, không thể dự đoán bằng phân tích tuyến tính.
- Nuôi dưỡng khả năng thích nghi: Trong môi trường đầy biến động, exaptive giúp tổ chức nhanh chóng thích nghi và tái cấu hình hệ thống.
Trần Quang Huy
Automation Lead, TIGO CONSULTING
Automation Lead, TIGO CONSULTING
[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"1\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]
Nguồn
{content}
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
