Góc nhìn Phật giáo

Trong đạo Phật, thuật ngữ mô tả tính cách người "nói hai lời" là:

"Lưỡng thiệt" (兩舌) – tiếng Pali: Pisunāvācā

Giải nghĩa:

• "Lưỡng": hai
• "Thiệt": lưỡi

➡️ Lưỡng thiệt nghĩa là “hai lưỡi” – chỉ hành vi nói lời gây chia rẽ, làm mất đoàn kết, nói với người này một cách, rồi lại nói với người kia một cách khác, khiến hai bên hiểu lầm, xung đột hay bất hòa.

Ví dụ hành vi "lưỡng thiệt"

• Nghe chuyện từ nhóm A rồi đi kể với nhóm B theo cách bóp méo để nhóm B hiểu sai.
• Nói tốt trước mặt, nói xấu sau lưng.
• Thêm mắm dặm muối để gây hiềm khích.

Một trong bốn ác khẩu nghiệp trong giáo lý

"Lưỡng thiệt" là một trong bốn ác khẩu nghiệp (4 nghiệp xấu về lời nói) gồm:

1. Vọng ngữ (nói dối)
2. Lưỡng thiệt (nói hai lưỡi, gây chia rẽ)
3. Ác khẩu (nói lời thô bạo, chửi rủa)
4. Ỷ ngữ (nói lời thêu dệt, phù phiếm, vô ích)

Hậu quả theo Phật giáo

Người phạm "lưỡng thiệt" sẽ bị:

• Mất lòng tin từ mọi người
• Gieo nghiệp chia rẽ, khiến bản thân rơi vào cảnh cô lập, bị hiểu lầm
• Trong luân hồi, có thể sinh vào cõi thấp, khó có bạn lành, bị người khác nghi kỵ

Góc nhìn tâm lý học hiện đại

Người thường xuyên "nói hai lời" có thể xuất phát từ một số cơ chế tâm lý sâu xa:

Tâm lý muốn được chú ý hoặc kiểm soát người khác:

• Thường xuất hiện ở người thiếu tự tin nội tại, cần "lái câu chuyện" để giữ vị thế trong nhóm.
• Có khuynh hướng thao túng (manipulative), giống đặc điểm của rối loạn nhân cách thể thao túng (Machiavellianism).

Nhu cầu kết nối nhưng thiếu kỹ năng giao tiếp:

• Có thể là người muốn hòa nhập nhưng không biết cách trung thực, nên chọn nói khác đi để làm vừa lòng từng người.

Thói quen so sánh và bất an:

• Thấy người này hơn người kia nên vô tình nói lệch để tạo phe cánh, nhằm tự làm mình thấy an toàn hơn.

Hậu quả xã hội

Tưởng nhỏ nhưng hậu quả âm ỉ và lan rộng:

• ❌ Mất lòng tin: Mọi người dần mất niềm tin vì không biết đâu là thật – nguy hiểm nhất là mất tín nhiệm trong tổ chức, công ty, hay nhóm bạn.
• 💔 Phá vỡ các mối quan hệ: Gây chia rẽ nội bộ – một lời "lưỡng thiệt" có thể khiến hai người thân thiết quay lưng nhau mãi mãi.
• ⚠️ Tạo văn hóa độc hại: Nếu trong nhóm có người "nói hai lời" mà không bị xử lý, văn hóa nói xấu sau lưng và thiếu minh bạch sẽ lan rộng.

Ví dụ đời thường

Ví dụ 1: Trong công sở

Chị A nói với chị B:

“Em thấy sếp quý chị lắm, chắc sắp cất nhắc đó!”
Nhưng lại nói với chị C:
“Chị B lúc nào cũng nịnh sếp, em thấy khó chịu…”

➡️ Hai người đồng nghiệp thân thiết bỗng xa cách, nghi kỵ nhau.

Ví dụ 2: Trong gia đình

Một người con nói với cha:

“Mẹ nói cha chẳng bao giờ quan tâm con.”
Rồi nói với mẹ:
“Cha bảo mẹ lúc nào cũng chì chiết con, không yêu con thật lòng.”

➡️ Gây rạn nứt niềm tin hôn nhân, làm cha mẹ tổn thương, con cái thì trở nên ích kỷ và thao túng.

A A A A

[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"2\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"bannerInfo":"[{\"isBannerBrightnessAdjust\":false,\"bannerBrightnessLevel\":\"\",\"isRandomBannerDisplay\":true}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]

Khám phá thêm các chủ đề sau