Publish or Perish – Công bố hay là diệt vong?
Last updated: July 27, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 15 Apr 2023
Nghịch lý từ câu chuyện “một chén gạo dưỡng ơn, một đấu gạo gây thù” 489 - 09 Aug 2022 Hiệu ứng “rắn hổ mang” (Cobra effect): Khi giải pháp trở thành vấn đề, tưởng vui lại hóa xui 393
- 18 Jul 2020 Lợi ích cận biên (Marginal Utility) là gì? Qui luật lợi ích cận biên giảm dần 362
- 22 May 2022 Tư duy ngoài hộp (Thinking out of box) là gì? Tại sao quan trọng với sự phát triển của doanh nghiệp? 296
- 01 Sep 2023 Định luật Goodhart và định luật Campbell - Nghịch lý về thành tích 181
- 02 Oct 2023 Ngôi Chùa Trăm Năm và Viên Gạch Vỡ: Bài Học Thấm Thía Về Lỗi Nhỏ Trong Bức Tranh Lớn 177
- 03 Sep 2020 Hiệu ứng rắn hổ mang, Luật Goodhart, Campbell & Chuyện thi cử 174
- 10 Sep 2024 Tại sao những thứ chúng ta muốn lại ít khi có được? 169
- 09 Jan 2025 10 Nghịch Lý Cuộc Sống Từ Phim Upstream (nghịch hành nhân sinh): Đối Mặt Rủi Ro Trong Thời Đại VUCA 137
- 16 Feb 2024 Nghịch lý của sự hoàn hảo: AI có thể quá tốt để sử dụng? 132
- 15 Mar 2024 Tê liệt vì suy nghĩ quá nhiều (Analysis Paralysis) là gì? 127
- 11 Sep 2020 Nghịch lý kinh doanh tại Mỹ: Chăm sóc khách hàng không tốt, nhưng công ty lại lãi lớn 124
- 28 Feb 2025 “Học giỏi” hay “giỏi học”? 57
- 09 Dec 2024 10 nghịch lý quản trị khiến tổ chức mãi loay hoay 44
- 01 May 2025 Vì Sao Các Cửa Hàng Trung Quốc Không Vội Vã Phục Vụ Khách Hàng? 43
- 02 May 2025 Vì sao học giỏi mà vẫn nghèo, học dốt lại thành đạt trong cuộc sống? 27
- 16 Apr 2025 Lãnh đạo linh hoạt: Hành động (Bias for Action) hay không hành động (Non-Action)? 15
Publish or Perish: Con dao hai lưỡi trong giới học thuật
Khái niệm "Công bố hoặc bị đào thải" (Publish or Perish) đã trở thành một khẩu hiệu đầy áp lực, thường bị nhìn nhận tiêu cực trong giới học thuật, vì nó đẩy áp lực chia sẻ nghiên cứu lên mức cực đoan. Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ, cũng có vài điểm tích cực không thể phủ nhận.
Việc buộc phải thường xuyên tạo ra “sản phẩm đầu ra” (frequent deliverables) khiến các nhà nghiên cứu làm việc hiệu quả và năng suất hơn. Đồng thời, họ phải đóng gói (package) công trình của mình sao cho dễ tiếp cận với cộng đồng học thuật – điều này thúc đẩy khả năng truyền đạt (effective communication) và tư duy hệ thống. Thực tế, đôi khi việc thực hiện nghiên cứu còn dễ hơn là diễn giải và kể lại nó một cách mạch lạc.
Cái giá của sự gấp gáp: Mất đi chiều sâu và tầm nhìn dài hạn
Tuy nhiên, hệ quả tiêu cực rất rõ ràng: khi thành công ngắn hạn được đề cao hơn tiến bộ dài hạn (long-term progress), các nhà nghiên cứu có xu hướng chọn những đề tài dễ “hái quả trong tầm tay” (low-hanging fruit) hoặc những chủ đề đang “hot” thay vì các vấn đề khó, dài hạn hoặc có rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn (high-risk/high-reward problems).
Một điểm đáng lo ngại nữa là khi năng lực học thuật bị đánh giá qua những con số đơn lẻ – số lượng bài báo , lượt trích dẫn, hay chỉ số h-index – thì các tiêu chí đánh giá mang tính con người và bối cảnh sẽ bị gạt sang một bên. Dù các hội đồng xét duyệt (hiring and tenure committees) có thể không đơn giản như vậy, nhưng áp lực từ hệ thống vẫn rất lớn.
Mặt trái của hệ thống này được thể hiện rất rõ qua lời của nhà vật lý đoạt giải Nobel, Peter Higgs:
"Tôi sẽ không đủ năng suất để tồn tại trong môi trường học thuật ngày nay."
Giải pháp?
Khi được hỏi làm gì để thoát khỏi vòng xoáy publish or perish, có người châm biếm: “Thì... diệt vong thôi!” Thực tế, phần lớn giới học thuật vẫn đồng ý rằng cần tạo ra giá trị và sản phẩm cụ thể. Vấn đề chỉ phát sinh khi “giá trị” ấy bị định nghĩa một cách hời hợt (superficial metrics) – ví dụ: cần đăng được bao nhiêu bài, trong những tạp chí nào, đạt bao nhiêu lượt trích dẫn.
Một số nhà nghiên cứu nổi tiếng có thể phản kháng bằng cách tẩy chay các tạp chí học thuật danh giá như Nature và Science để phản đối hệ thống. Dù điều này gây bất lợi cho sinh viên của họ, nhưng đó vẫn là một tuyên bố có ý nghĩa. Còn lại, đa phần phát triển một thái độ hoài nghi lành mạnh (healthy cynicism), âm thầm tận hưởng niềm vui khi thấy những bài báo Nature/Science bị phát hiện sai lầm, và tiếp tục cố gắng công bố càng nhiều càng tốt.
Hệ thống biên chế (Tenure) – Lối thoát nửa vời
Một điểm đáng chú ý trong hệ thống học thuật là chế độ tenure (biên chế học thuật lâu dài). Khi đã đạt được tenure, giáo sư có thể chọn hướng đi riêng: ngừng làm nghiên cứu, theo đuổi những bài toán cực kỳ khó mà không sợ bị sa thải – ngay cả khi không đạt được tiến triển gì.
Tuy nhiên, nếu họ không thuyết phục được đồng nghiệp rằng mình đang tạo ra giá trị, họ sẽ không có được tài trợ nghiên cứu (research grants), không mang lại ngân sách cho trường, khó được thăng tiến tiếp theo, và thậm chí bị tăng lương thấp hơn mức trung bình.
Kết luận
"Publish or perish" không chỉ là một khẩu hiệu – nó là hiện thực khắc nghiệt. Trong guồng máy ấy, một số người nổi bật có thể phản kháng, số còn lại chọn cách sống sót bằng sự hoài nghi và chỉ cười trừ cho các vấn đề bất công bằng. Nhưng nếu không có những cải cách sâu hơn về cách đánh giá giá trị học thuật, cái vòng lặp công bố – áp lực – cạn kiệt sáng tạo sẽ tiếp tục siết chặt nền học thuật toàn cầu.
Châu Anh
Tổng hợp thông tin từ quora
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
