Deep Work và Shallow Work là hai khái niệm được Cal Newport đề cập trong cuốn sách Deep Work: Rules for Focused Success in a Distracted World. Chúng mang những đặc điểm, ưu điểm, và nhược điểm riêng biệt.

Cal Newport, một tác giả nổi tiếng với nhiều cuốn sách bán chạy, bao gồm "Kỹ năng đi trước đam mê" (do TGM BOOKS phát hành) và "Deep Work – Làm ra làm, chơi ra chơi", đã đề cập đến hai khái niệm thú vị: Deep Work và Shallow Work.

Trong khi Shallow Work – những công việc nông cạn – chỉ tạo ra ảo giác về năng suất, giống như câu "làm cho có, không lo cho tới", thì Deep Work – công việc tập trung sâu – lại mang lại giá trị thực sự, giúp cải thiện năng suất và đạt được kết quả đáng mong đợi. Đây là minh chứng rõ ràng cho câu tục ngữ: "Có công mài sắt, có ngày nên kim". Nếu chúng ta chỉ tập trung vào những công việc nửa vời, làm gì cũng không "tới" giống như uống thuốc không đủ liều, hiệu quả sẽ giống như "hàng lướthàng lướt" vậy. Nhưng khi đầu tư công sức và sự tập trung tối đa, thành công sẽ đến, chẳng khác gì "chậm mà chắc, kỹ lưỡng sẽ bền".

Deep Work không chỉ là phương pháp làm việc, mà còn là cách để bạn tạo dựng sự khác biệt trong một thế giới đầy những phân tâm.

Deep Work (Làm Việc Sâu)

Định nghĩa:

Làm việc sâu (Deep Work) là phương pháp làm việc chuyên nghiệp, yêu cầu sự tập trung cao độ và loại bỏ hoàn toàn mọi yếu tố sao lãng. Chính trong trạng thái này, những giá trị mới được tạo ra, kỹ năng được mài giũa vượt bậc, và thành quả đạt được trở nên độc đáo, khó bị sao chép.

Cách làm việc này gợi nhớ đến câu tục ngữ: "Trăm hay không bằng tay quen" – tập trung tôi luyện sẽ đưa kỹ năng lên tầm cao mới. Đồng thời, như "Nước chảy đá mòn", sự tập trung bền bỉ sẽ giúp hình thành giá trị lâu dài, bền vững. Nếu bị phân tâm, không kiên định mục tiêu ban đầu, bạn sẽ dễ rơi vào bẫy của "Đẽo cày giữa đường" khi kết quả kỳ vọng luôn bị bóp chỗ này chỗ kia trên hành trình về đích. Deep Work chính là minh chứng sống động cho nguyên tắc: "Muốn nhanh thì phải... từ từ", bởi chỉ khi chuyên tâm, ta mới xây dựng được nền tảng vững chắc cho thành công.

Ưu điểm

Hiệu suất cao:

• Tăng cường khả năng giải quyết các vấn đề phức tạp.
• Tạo ra sản phẩm có chất lượng vượt trội, mang tính đột phá.

Phát triển kỹ năng chuyên môn:

• Làm sâu sắc thêm kiến thức và kỹ năng chuyên môn.
• Giúp xây dựng lợi thế cạnh tranh vì những người tập trung sâu thường trở nên xuất sắc hơn trong lĩnh vực của mình.

Tăng giá trị công việc:

• Tạo ra giá trị lớn hơn với cùng thời gian làm việc.

Cải thiện sức khỏe tinh thần:

• Cảm giác thỏa mãn khi hoàn thành công việc ý nghĩa.
• Giảm căng thẳng do không bị gián đoạn hoặc phải xử lý nhiều việc nhỏ lẻ.

Nhược điểm

Yêu cầu môi trường phù hợp:

• Cần không gian yên tĩnh, tránh bị làm phiền. Điều này có thể khó đạt được trong môi trường làm việc hiện đại.

Tiêu hao năng lượng lớn:

• Làm việc sâu có thể khiến bạn nhanh chóng mệt mỏi về mặt tinh thần.

Đòi hỏi thời gian:

• Phải dành thời gian dài không bị gián đoạn để thực hiện công việc. Điều này khó thực hiện nếu bạn có nhiều trách nhiệm hoặc công việc quản lý.

Khó duy trì thói quen:

• Xây dựng kỹ năng làm việc sâu đòi hỏi tính kỷ luật và thời gian để hình thành thói quen.

Shallow Work (Làm Việc Nông)

Định nghĩa

Công việc dễ dàng, ít đòi hỏi sự tập trung cao độ, thường mang tính chất lặp lại và không tạo ra giá trị cao.

Ưu điểm

Tiện lợi và nhanh chóng:

• Thường dễ thực hiện, không cần chuẩn bị nhiều.

Hỗ trợ các công việc chính:

• Giúp hoàn thành các nhiệm vụ phụ, như trả lời email, lập lịch họp, cập nhật tài liệu.

Ít áp lực tinh thần:

• Do tính chất đơn giản, những công việc này thường không gây căng thẳng.

Khả năng đa nhiệm:

• Có thể xử lý nhiều việc một lúc mà không cần tập trung cao.

Nhược điểm

Giá trị thấp:

• Ít tạo ra kết quả đột phá hoặc giá trị dài hạn.

Giảm năng suất tổng thể:

• Dành quá nhiều thời gian cho shallow work có thể làm giảm thời gian cho công việc thực sự quan trọng.

Dễ gây cảm giác không thỏa mãn:

• Công việc lặp đi lặp lại có thể khiến bạn cảm thấy nhàm chán hoặc thiếu ý nghĩa.

Phân tâm và mất tập trung:

• Làm nhiều công việc nông có thể làm suy giảm khả năng tập trung vào những việc đòi hỏi sự chú tâm cao.

So sánh và ứng dụng

• Deep Work phù hợp với các công việc cần sự sáng tạo, giải quyết vấn đề phức tạp, hoặc phát triển kỹ năng chuyên sâu, như nghiên cứu, lập trình, viết lách.
• Shallow Work cần thiết cho các nhiệm vụ hành chính, giao tiếp, hoặc duy trì sự vận hành hàng ngày.

Lời khuyên

• Ưu tiên deep work vào những thời điểm bạn tỉnh táo nhất và dành khoảng thời gian cố định cho shallow work.

• Sử dụng công nghệ hoặc ủy thác những công việc nông để tập trung thời gian cho công việc sâu.

• Hạn chế xao nhãng bằng cách quản lý thời gian, không gian làm việc, và luyện tập sự tập trung.

Bạn có thể áp dụng sự phân chia này để tối ưu hiệu suất làm việc và đạt được mục tiêu dài hạn hiệu quả hơn.